Deprem, çocuğumun ruhunda nasıl bir tesire yol açtı? Aileler, öncelikle bu sorunun karşılığını bulmak için çocuklarının hareketlerini gözlemlemeli ve verdikleri yansıları denetim ederek çocuklarına gerçek yaklaşım yolu izlemelidir.
Çocuklarda zelzele üzere doğal afetler sonucu gelişebilecek kimi davranış değişiklikleri şunlardır:
Deprem anıyla ilgili oyun, telaffuz ve niyetler yaşamak,
Uyku, iştah problemleri, bebeksileşmek, yetişkinlerden ayrılmayacak formda beden temasında bulunmak,
Öfkeli, yaramaz, hırçın, huzursuz, çok hareketli davranmak,
Sessizleşip, içe kapanıp, telaşla hareketsizleşmek,
Depremle ilgili, hatırlatıcı her şeyden kaçınmak,
Zevk aldığı şeylerden uzaklaşma, hayalde üzere, dalgın olmak.
Ailelerin, çocuktan evvel kendilerini sakinleştirerek bu hususta gerçek bilgileri alması uygun olur. Sonrasında çocukları rahatlatıcı ve onlara itimat sağlayıcı şu davranış modelleri geliştirilmelidir:
Küçük çocuğunuza sarılın.
Bebeğinizi emzirirken, çocuğunuzu beslerken zihninizi sarsıntıyla değil gelecek hoş günlerle meşgul etmeye çalışın.
Sorumlu olduğunuz çocuğu nitekim anlayarak, sevgiyle ve kabul ederek görün.
Çocuğunu gözlemleyin, anlamlandırın, yanında olduğunuz itimadını verin, konuşmaya zorlamadan dinleyin, sakinleştirip yanında olun.
Kendini söz etmesi için küçük çocukların oyununu, kelamını kesmeden, yorumlamadan; fotoğraf yapmasına, oyun oynamasına, konuşmasına müsaade verin.
ÇOCUĞUNUZUN ZELZELE PSİKOLOJİSİNİ YÖNETMEK İÇİN 4 ÖNERİ
Çocukların, “Burada zelzele olur mu?” üzere ailelerinin, yetişkinlerin de endişelerini tetikleyecek soruları karşısında; sakin, dürüst ve yapan kalmak hiç kolay değildir. Bu nedenle örneğin; “Depremler dünyada birçok yerde az yahut çok oluyor, üzerinde yaşadığımız çok derindeki yaşlı kayalar yerlerine yerleşmeye çalışıyor. Dünyamızdaki doğal hoşluklar bu türlü şekilleniyor” kelamları ile sarsıntı gerçeğinin var olduğunu ona anlatmak daha uygundur. Bunun yanında, sarsıntıya karşı alınması gereken tedbirler konusunda çocuğa bilgi verilmesi ya da onun fikirlerinin sorulması da rahatlatıcı bir tesir sağlayacaktır. “Deprem olursa neler yapmalıyız?”, “Depreme nasıl hazırlanmalıyız, sana göstereyim mi?”, “Belki senin de bu mevzuda fikirlerin vardır” soruları ile onunla bağ kurarak, ondan fikirlerini aktarması istenebilir. Çocuk, aileye nazaran anlamsız bir tahlilden kelam etse de onu destekleyip dinlemek çok değerlidir. Çocuğun zelzeleyle ilgili manzara ve dehşet verici konuşmalara şahit olmasını engellemek gerekir. Onu yaramaz, mutsuz, dertli olduğu için suçlamayıp, utandırmamaya çok dikkat edilmelidir. Tutulamayacak kelamlar vermemeli, yanlış kelam ve bilgileri onunla paylaşmamalı, sorunun ve endişenin değil, tahlilin ve güzelleşmenin modülü olmalarının desteklenmesi gerekir.
Çocuğunuzda ruhsal bir hastalık oluşması durumunda profesyonel yardıma başvurun!
Çocuğun ani gerilim tepkisi nedeniyle oluşan davranış değişikliklerinin sıklığına, şiddetine ve günlük rutinlerini bozma düzeyine bakarak takip edilmesi uygun olur. Çocuk zelzele travmasına ne kadar yakından maruz kaldıysa, ne kadar kayıplar ve hüzünler içindeyse “Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu”, “Çocuklarda Kolay yahut Kompleks Yas Bozuklukları” ve hatta tekrarlayan ikinci travmalara bağlı “Depresyon Anksiyete Bozuklukları” o kadar sık görülmektedir.
Güvende ve direkt etkilenmemiş çocuklarda süreç 2 ile 4 hafta içinde azalır. Belirtilerin sıklığı ve şiddeti azalmıyor hatta artıyorsa, uyku-yemek-oyun-günlük aktiviteler bozulduysa, okula gitmek, ödev yapmak giderek zorlaştıysa yakın takibe almak hatta profesyonel dayanak almak gerekebilir.
