Kahramanmaraş zelzelelerinin yol açtığı yer hareketleri uzaydan haritalandırıldı

Sentinel haritası bilim insanlarının Pazartesi günü tam manasıyla neler olduğunu anlamasına yardımcı olacak ve bu bilgi bölgenin sarsıntı modellemelerini daha gerçekçi bir hale getirecek.

Türk yetkililer, tekrar inşa çalışmalarına başlarken bu haritanın sağlayacağı risk tespitinden faydalanma imkanına kavuşabilecek.

Art arda gelen iki sarsıntının ortalarında nasıl bir alakanın olduğu ve bunun gelecekteki zelzeleleri nasıl etkileyebileceği tartışma konusu olmaya devam ediyor.

Hatay’ın Hassa ilçesindeki yer hareketliliği de bu türlü görüntülendi:

Surface rupture at Hassa Town. #earthquake #deprem pic.twitter.com/klsw2zesYj

— OzdemirAlpay (@geodesist_a) February 8, 2023

Bu harita, AB uydusunun paylaştığı dataları kullanan Birleşik Krallık Sarsıntı, Volkan ve Tektonik Müşahede ve Modelleme Merkezi (COMET) tarafından hazırlandı.

COMET Yöneticisi Prof. Tim Wright, haritanın zelzelenin inanılmaz gücünü daha uygun anlamamızı sağladığını söylüyor.

BBC’ye konuşan Prof. Wright “Haber kanalları ekseriyetle sarsıntının ‘merkez üssü’nü tek bir noktaymış, güya bir noktaya bomba atılmış üzere gösterir” diyor ve ekliyor:

“Fakat gerçekte zelzeleler uzun faylar boyunca yerin kaymasıyla oluşur.

“Kırılan fay ne kadar büyükse sarsıntı da o kadar büyük olur.

“Bu sarsıntılarda kimi yerlerde toprak 5-6 metre civarında hareket etti.

“İlk sarsıntı 300 kilometre uzunluğunda bir hatta toprağın hareket etmesine yol açtı, ikinci zelzelede ise bu 140 kilometre oldu.

“Bu uzunlukları daha yeterli anlamanız için örnek vereyim, Londra-Paris ortası yahut İstanbul-Ankara ortası yaklaşık 345 kilometredir.

“En büyük ziyan faya en yakın noktalarda olsa da fayların uzunluğu bunu çok büyük bir alana yayıyor.”

Uydu çağından evvel jeologlar yerkürenin hareketini tespit etmek için fay sınırı boyunca yürürdü.

Bu, pek çok ayrıntının gözden kaçırılmasına yol açan ve büyük emek isteyen bir süreçti.

Uzaydan radar interferometre ile ölçüm yapma tekniği 1990’larda geliştirildi ve son yıllarda son derece güçlü bir araç haline geldi.

Bu hem uydulardaki radarların daha hassas teknolojilerle üretilmesi hem de bilgisayarların süreç gücünün artması ve daha fazla datayı inceleyebilmesi sayesinde oldu.

Bugün bir uydunun bir noktanın üzerinden geçmesinden saatler sonra, bilgiler uzmanların bilgisayarlarında tahlile hazır bir hale gelebiliyor.

COMET’in bu haritayı oluşturmasının birkaç gün sürmesi ise, uydunun yanlışsız noktadan geçmesini beklemeleri gerektiği içindi.

Fakat ilerde uydu sayısı arttıkça bu mühlet azalacak.

Prof. Wright “2020’lerin sonuna gerçek bu çeşit tahlilleri en büyük sarsıntılardan sonra bile bir gün içinde yapmak mümkün olacak” diyor ve ekliyor:

“Şu anki mühlet, arama ve kurtarma faaliyetlerinde kritik müddet olarak gösterilen 72 saati aşıyor maalesef.

“Ama teknoloji geliştikçe bu bilgiler arama kurtarma çalışmalarında da kullanılabilecek.”