Çin Dışişleri Bakanlığı, Çin’in “Ukrayna krizinin siyasi çözümü” için tekliflerini içeren “tutum belgesi” yayımladı.
Pekin’in tahlile dair izlenmesini önerdiği genel unsur ve asıllara yer verilen 12 unsurluk evrakta, ülkelerin egemenliklerine saygın gösterilmesi, yasal güvenlik tasalarının dikkate alınması, askeri bloklaşmadan kaçınılması ve gerginliklerin kademeli olarak azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulandı.
Belgede büyüklüğüne, refah seviyesine, gücüne yahut zayıflığına bakılmaksızın tüm ülkelerin eşit olduğu hatırlatıldı. Birleşmiş Milletler (BM) Kuralı’nın gaye ve prensipleri doğrultusunda tüm ülkelerin bağımsızlığının, egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün garantiye alınması zorunluluğuna işaret edildi. Tüm tarafların, memleketler arası hukuka ve memleketler arası münasebetlerin temel normlarına uygun olarak, eşitliği ve adaleti sağlamak üzere birlikte çalışması gerektiği belirtildi.
DİYALOG VE ATEŞKES ÇAĞRISI
Savaşların ve çatışmaların kazananının olmayacağının hatırlatıldığı evrakta, tüm tarafların akıl ve itidalle hareket etmesi, çatışmaları ağırlaştırarak Ukrayna’daki krizin daha berbata gitmesine ve denetimden çıkmasına yol açmaktan kaçınması gerektiği tabir edildi.
Belgede, “Rusya ve Ukrayna’yı birbirine yaklaşmaları ve direkt diyaloğa en kısa vakitte yine başlamaları için teşvik etmeli, tansiyonun evreli olarak azaltılarak kapsamlı bir ateşkese gidilmesini desteklemeliyiz” denildi.
Diyaloğun ve müzakerelerin Ukrayna krizinden çıkışın tek geçerli yolu olduğuna dikkat çekilen evrakta, krizin barışçıl tahliline yönelik tüm uğraşların teşvik edilmesi ve desteklenmesi gerektiğinin altı çizilerek barış görüşmelerinin başlatılması daveti yapıldı, Çin’in bu mevzuda yapan rol oynamaya hazır olduğu kaydedildi.
“SOĞUK SAVAŞ MANTIĞI TERK EDİLMELİ”
Bir ülkenin güvenliğinin oburlarının güvenliği değerine sağlanamayacağı, bölgesel güvenliğin askeri blokları genişleterek garantiye alınamayacağının vurgulandığı evrakta, soğuk savaş mantığının terk edilmesi, tüm ülkelerin yasal güvenlik çıkarlarının ve telaşlarının dikkate alınarak uygun cevapların verilmesi gereğine dikkat çekildi.
Belgede, dünyanın uzun devirli güvenliğinin lakin ortak, kapsamlı ve işbirliğine dayalı sürdürülebilir güvenlik anlayışıyla sağlanabileceğin altı çizilerek, “Avrupa’da ve Asya’da barışı ve istikrarı sağlayabilmek için, ulusal güvenliği başka ülkelerin güvensizliği üzerine kurma teşebbüslerine karşı çıkmalı, bloklar ortası cepheleşmeyi önlemeli, istikrarlı, tesirli ve sürdürülebilir Avrupa güvenlik mimarisinin inşa edilmesini teşvik etmeliyiz” sözlerine yer verildi.
“İNSANİ KRİZLER GİDERİLMELİ”
Savaşın ve çatışmaların yol açtığı insani krizlerin giderilmesi için tün teşebbüslerin teşvik edilmesi ve desteklenmesi gerektiğine işaret edilen evrakta, sivillere ve sivil yerleşimlere yönelik ataklardan kaçınılması, savaş bölgelerindeki sivillerin can güvenliği için insani koridorlar oluşturulması, insani yardım faaliyetleri için sınırsız erişim sağlanması ve daha büyük insani krizlerin ortaya çıkmasının önlemesinin gereği vurgulandı.
Belgede savaşan taraflara memleketler arası insani hukuka uyma, sivillerin ve savaş esirlerinin haklarını muhafaza daveti yapıldı.
“NÜKLEER FELAKETTEN KAÇINILMALI”
Nükleer santraller üzere barışçıl emelli nükleer tesislere yönelik hücumlardan kaçınılması, nükleer güvenlik kontratlara ve öteki memleketler arası düzenlemelere uyarak insan eliyle yaratılabilecek bir nükleer felaketten uzaklaşılması ikazına yer verilen dokümanda nükleer silahlar konusunda şunlar kaydedildi:
“Nükleer silahlar kullanılamaz, nükleer bir savaş yapılamaz. Nükleer silahların kullanımına ve kullanılması tehdidine karşı çıkmalıyız. Nükleer silahların yayılmasını önlemeli ve nükleer krizden kaçınmalıyız.”
Belgede Çin’in kimyasal ve biyolojik silahların geliştirilmesine ve kullanılmasına her şart ve koşulda karşı olduğu belirtildi.
“TAHIL KORİDORU AÇIK TUTULMALI”
Pekin idaresi, tavır dokümanında, Ukrayna, Rusya, Türkiye ve BM ortasında tahıl koridoru mutabakatının uygulanması daveti yaparak, besin krizine karşı besin güvenliğinin geliştirilmesine yönelik teşebbüslerin desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
Belgede milletlerarası toplumun Ukrayna’daki savaş bölgelerinin tekrar inşası için alacağı tedbirlerin kıymetinde dikkat çekilerek Çin’in bu alanda yardıma ve yapan rol oynamaya hazır olduğu kaydedildi.
“TEK TARAFLI YAPTIRIMLARA SON VERİLMELİ”
Savaş nedeniyle Rusya’ya uygulanan yaptırımlara değinilen evrakta, “Tek taraflı yaptırımlar ve çok baskılar sadece meseleleri çözmekte başarısız olmakla kalmıyor, yeni meselelerin ortaya çıkmasına da yol açıyor. Güvenlik Kurulu’nun yetki vermediği her tıp tek taraflı yaptırıma karşı çıkmalıyız” değerlendirmesi yapıldı.
Belgede ABD ve Avrupa ülkelerinin yaptırımlar konusundaki tavrı eleştirilerek, “İlgili ülkeler, tek taraflı yaptırımları ve hudut çok yargı yetkisini istismar etmeyi bırakarak Ukrayna krizinin sakinleştirilmesi için gayret göstermeli, gelişmekte olan ülkelerinin ekonomilerini kalkındırması ve halklarının refahını artırması için uygun şartları yaratmalı” görüşü lisana getirildi.
Tüm tarafların mevcut dünya ekonomik sisteminin sağlıklı işleyişini gözetmeye mecbur olduğu, dünya iktisadının politikleştirilmesine, hakimiyet aracı ve silahı haline getirilmesine karşı çıkması gerektiğine işaret edilen evrakta, krizin tesirlerinin yayılmasının, güç, finans, tahıl ticareti ve ulaştırma alanlarında işbirliğini sekteye uğratarak global ekonomik toparlanmaya ziyan vermesinin önlenmesi gerektiği belirtildi.
