Zelzele sonrası binalarda hasar tespitinde yeni teknolojiler

Bir zelzelenin yaşanmasının akabinde, mühendisler ve öbür uzmanların bir binanın hasar durumunu ve yapısal bütünlüğünü değerlendirmesi son derece kıymetli. Bu, zelzelenin şiddetine bağlı olarak birkaç günden başlayarak çok daha uzun sürebilen bir süreç. Natürel ki, zelzele sonrası güvenlik değerlendirmesi nedeniyle yerinden edilen bina sakinleri için de can sıkıcı bir süreç olabilir.

Pasadena merkezli Kinemetrics, sarsıntı ve bina izleme teknolojisinde uzmanlaşmış bir şirket olarak, sismik dataları toplayan ve ileten, bir sarsıntının şiddetini, mühletini ve daha fazlasını ölçen, bir binanın her yerine heyeti sensör tabanlı sistemler sunuyor.

SENSÖRLER HASAR TESPİTİNDE NASIL ÇALIŞIYOR?

Mühendisler, sensörlerden gelen bu bilgileri yapay zeka takviyeli özel bir yazılımla işleyerek, bir binanın sismik bir olaydan sonra hasar görme mümkünlüğü hakkında daha güzel bir fikir elde edebiliyor. Sistemlerin yere ve tavana monte sensörler kullanarak ölçtüğü kilit data noktalarından biri, katlar ortası kayma yahut bir binanın bir katının başkasına nazaran nasıl hareket ettiği. Katlar ortası kayma ne kadar fazlaysa, bir binanın hasar görmüş olma mümkünlüğü o kadar yüksek kabul ediliyor.

Chip’te yer verilen bilgilere nazaran büyük bir sarsıntıdan sonra, bir yapının aldığı hasar açık bir halde görünüyor olabilir. Fakat bilhassa küçük sarsıntılar ve sarsıntılardan sonra (veya zelzelenin etkilediği alanın dış sınırlarında) tam hasarı kesin olarak bilmek çok daha sıkıntı oluyor. Kinometrics’in OasisPlus’ı üzere sistemler sayesinde mühendisler, sadece uzun süren kontrollere güvenmek yerine uğraşlarını bir binanın hasar görmüş olma mümkünlüğü en yüksek alanlarına odaklayabilir. OasisPlus ve gibisi sistemler, bina sahiplerine özel raporlar sunabiliyor, bir binanın hakikaten hasar görmüş olma mümkünlüğünü ve hasarın büyük olasılıkla nerede meydana geldiğini belirlemek için dataları tahlil edebilir.

Kinemetrics proje mühendisi Derek Skolnik, Construction Dive ile yaptığı görüşmede “Saha gruplarını sarsıntı düzeyine uygun biçimde cevap vermeleri ve hangi hasarın gerçek olup olmadığını görmeleri için yetkilendiriyoruz” dedi. Sistem şu ana kadar ABD’de üç hastanede kullanılmış.

Hasar tespitinde sensör sistemlerinin avantajları

Mexico City merkezli Grillo da gayretlerini zelzele algılama ve akıllı bina izleme üzerine odaklayan bir öbür şirket. Şirket, yaklaşan sismik aktiviteyi algıladığında gerçek vakitli ihtarlar gönderen, hatta ikazlarını otomatik olarak tweet’leyen “sismik ağlara” dayanan Pulse isimli bir erken sarsıntı ihtar sistemi sunuyor. Şirket, 4 yıllık varlığı mühletince şu ana kadar sensörlerini Meksika ve Şili’deki pek çok binaya yerleştirdi.

Bu çeşit bir algılamayı ve evvelden uyarıyı mümkün kılan birkaç faktör var. Birincisi, rastgele bir insanın yapabileceğinden daha süratli data toplamaya ve işlemeye imkan tanıyan bulut bilişimin her yerde bulunması ve akıllı sistemin artması. Sensör fiyatlarının da düşmeye devam etmesi, gelişmekte olan ülkelerde bile kamu yahut özel dal bina sahiplerinin sensörleri yerleştirmesini kolaylaştırıyor.

Pasadena’daki California Institute of Technology’de inşaat mühendisi ve jeofizikçi olan Thomas Heaton, Science Magazine’e bir sarsıntıdan sonra yapıların sıhhatini tespit etme yeteneğinin “uzun müddettir mühendislik topluluğunun bir hayali” olduğunu söyledi. Yapısal sağlık izleme ismi verilen bu alanın “bir binanın kan basıncını ölçmek” üzere olduğunu söylüyor.

Bir yapı, zelzeleden hiç etkilenmemiş üzere görünebilir. Fakat bariz bir hasar belirtisi göstermeyen bir bina bile inançlı olmayabilir. Yapısal hasarı otomatik olarak değerlendirebilmek, yapı mühendislerinin binaları daha verimli bir biçimde incelemesine ve bir zelzelenin akabinde görünmeyen hasarları daha kolay tespit etmesine imkan tanır. Bina sahipleri ve mühendisler ne kadar çok bilgiye sahip olursa, binaları ve sakinleri o kadar süratli uyarabilirler.